Viskiler, yapım aşamasında kullanılan tahıllar ve üretim süreçlerine göre çeşitlilik gösterirler. Literatürde çok sayıda viski çeşidi bulunuyor. Bu yazıda size en çok karşımıza çıkan temel viski çeşitlerini ve özelliklerini kısaca anlatmaya çalışacağım.

Temel olarak 7 farklı viski kategorisinden bahsedebiliriz.

• Single Malt (Tek Malt)
• Grain (Tahıl)
• Blended (Harman)
• Blended Malt (Malt Harman)
• Bourbon
• Tennessee
• Rye (Çavdar)

Single Malt (Tek Malt) Viski

Bir viskiye malt viski diyebilmemiz için bilmemiz gereken 3 nokta var.

1. Öncelikle malt viski sadece tek bir damıtımevinde üretilmelidir.
2. Yapımında maltlanmış arpa kullanılmadır.
3. “Pot still”  denilen bakır imbiklerde batch damıtım tekniği ile damıtılmalıdır.

Malt viski genellikle İskoçya ile bağdaştırılsa da İrlanda, Japonya, Hindistan, Kanada gibi birçok ülkenin de malt viskisi bulunmaktadır. Örnek: Lagavulin 16, Talisker 10, Highland Park 12, Glenlivet Founder’s Reserve, Glenfiddich 15…

Daha detaylı bilgi için “Single Malt Viski Nedir?” YouTube videoma göz atabilirsiniz.

Grain (Tahıl) Viski

Tahıl viskiler tek malt viskiden farklı olarak Coffey imbiği olarak bilinen devasa imbiklerde sürekli damıtım tekniği ile damıtılan sanayi tipi viskilerdir. İçerisinde arpaya ek olarak mısır veya yulaf gibi diğer tahılları da barındırır. Tahıl viskilerin malt viskiler gibi karakteristik aromaları yoktur, çoğunlukla birbirlerine benzer burun ve damaklara sahiplerdir.

Tahıl viskilerin üretimi malt viskilere göre daha maliyetsizdir ve genellikle harman viskilerin yapımında kullanılır. Fakat son yıllarda tahıl viskilerin de şişelenip satılmaya başlandığını da belirtelim (Haig Club).

Blended (Harman) Viski

Harman viskiler Dünya viski tüketiminin 92%’sini oluşturur. Harman viskiler için kısaca malt ve tahıl viskilerin karışımı diyebiliriz. Bu karışımdaki oran genellikle 40% malt, 60% tahıl viski şeklindedir.

Harman viskileri bir formül olarak düşünebilirsiniz. Bu formülün içinde 15 ila 40 adet arasında viski bulunur. Formülde yer alan viskiler damıtım evinin baş harmancısı tarafından özenle seçilir. “Baş Harmancı” viski sektöründe belki de en prestijli ünvana sahip olan yıllarını bu işe vermiş çok saygı duyulan kişilerdir.

Bazı markalar formüllerindeki bazı viskileri söylemekten çekinmeseler de tüm formülleri paylaşmazlar. Harman viskilerin içerisinde onlarca viski yer alsa da, birçok harman üreticisinin viskilerinin formülünde merkez olarak belirledikleri tek malt viskiler bulunmakta.

Örneğin, Chivas Regal’de Strathisla, White Horse’de Lagavulin, Famous Grouse’da Highland Park ve Macallan, Teacher’s’da Ardmore ve Cutty Sark harmanının merkezinde de Glenrothes yer alıyor.

Harman viskiler hakkında daha detaylı bilgi için YouTube’daki “Harman Viskiler” videoma göz atabilirsiniz.

Blended Malt (Malt Harman) Viski

Malt harman viskiler, adından da anlaşılacağı gibi 2 ya da daha fazla damıtım evinden çıkan malt viskilerin harmanlanması sonucu ortaya çıkan viskilerdir. Malt harman viskiler, harman viskilerden farklı olarak içlerinden tahıl viski içermemektedir.

Örnek: Johnnie Walker Green Label, Monkey Shoulder, Chivas Regal Ultis

Bourbon

Bir viskiye Bourbon (Burbon) diyebilmemiz için 4 şart aranır.

1. Amerika’da üretilmiş olmalıdır.
2. Yapımında işleme giren tahılın %51’inin mısır olmalıdır. (geri kalanı çavdar, buğday veya arpa)
3. Olgunlaştırma döneminde kullanılan fıçıların yeni (daha önce içinde bir viski bekletilmemiş) ve içlerinin yakılmış olması gerekiyor.
4. En az %40 alkol derecesi olmalıdır.

Örnek: Jim Beam, Woodford Reserve, Four Roses, Wild Turkey, Buffalo Trace, Old Forester, George T. Stagg…

Ülkemizde satışta olan Bourbon sayısı diğer kategorilere göre oldukça az. Fakat çok yakın zamanda Maker’s Mark, Booker’s, Basil Hayden’s, Baker’s ve Knob Creek gibi markaların satışa başlamasıyla Bourbon kategorisinde az olsa çeşitliliğin artması sevindirici.

Tennessee Viskisi

Kafa karışıklığını engellemek için baştan belirtmekte fayda var. Burbon viskiler için ne söylediysek aynılarını Tennessee viskileri için de söyleyebiliriz.

– Peki fark nedir?

İki tür arasındaki tek fark, Tennessee viski üretimi sürecinde ek bir işlem daha bulunması: Kömür filtrasyonu (Lincoln County Process ya da Charcoal Mellowing olarak biliniyor).

Bu işlemi kısaca aşağıdaki şekilde anlatabiliriz:

İmbiklerden çıkan %70 alkole sahip alkollü içki (daha viski diyemiyoruz) olgunlaştırma aşamasından önce, Jack Daniel’s ile ıslatılıp sonrasında kömür haline getirilmiş akçaağaç odunlarının olduğu 3 metrelik tanklardan damla damla geçirilerek filtre ediliyor.

Bu işlem ile Jack Daniel’s alışık olduğumuz kolay içimini ve kömürümsü tatlarını kazanmış oluyor.

En bilinen Tennessee viskisi markaları Jack Daniel’s ve George Dickel‘dir.

Bourbon ve Tenneessee viskileri hakkında yazdığım “Bourbon ve Tennessee Viskisi Nedir, Farkları Nelerdir?” yazısına göz atarak iki viski türünün benzerlikleri nelerdir, her Tennessee viskisi aynı zamanda bourbon mıdır, Tennesse viskilerini Bourbonlardan ayıran özellikleri nelerdir gibi soruların cevaplarını daha ayrıntılı şekilde öğrenebilirsiniz.

Rye (Çavdar) Viski

Çavdar viskileri özellikle son yıllarda hızlı bir yükselişte… Bunun en önemli sebepler olarak çavdar viski kategorisi temsilcilerinin uluslararası yarışmalarda birçok ödülü toplaması ve sektörün duayenlerinden yüksek puanlar almasını gösterebiliriz.

Her viski türünde olduğu gibi bir viskiye “Çavdar Viski” diyebilmemiz için de bazı şartları yerine getirmesi gerekiyor.

1. Yapımında işleme giren tahılın %51’inin çavdar olmalıdır
2. Olgunlaştırma döneminde kullanılan fıçıların yeni (daha önce içinde bir viski bekletilmemiş) ve içlerinin yakılmış olması gerekiyor.

Gördüğünüz gibi çavdar ile bourbon viskiler ile çok benzerdir. En önemli fark bourbonlarda ana tahılımız mısır iken çavdar viskilerde adından adından da anlaşıldığı üzere çavdardır.

Ana tahıldaki bu farklılık tabii ki iki kategori arasında tat farkını da ortaya çıkarıyor. Çavdar viskilerde daha baharatlı, bitter ve kuru notalar hakimken, bourbonlarda karamel, bal, vanilya gibi daha tatlı notalar hakimdir.

Bir diğer fark da, tüm bourbonlarda Amerika’da üretilme şartı aranırken, çavdar viskilerde böyle bir şart yoktur.

Çavdar viskiye birkaç örnek olarak; Bulleit Rye, Crown Royal Northern Harvest Rye, Jim Beam Pre-Prohibition Style Rye ve Woodford Reserve Rye viskilerini verebiliriz.

Bu yazı ilginizi çektiyse;

Viski hakkında diğer temel bilgiler için…

İskoç Viskileri hakkında temel bilgiler için…

Tüm viski tadım notlarım için…