Eğer markette, tekel bayisinde, duty freede veya yurtdışında gittiğiniz özel içki dükkanlarında onlarca seçeneğin bulunduğu raflara dakikalarca bakıp “Hangi viskiyi almalıyım?”, “Bu viski nasıldır acaba?” veya “Şişenin üzerinde yazanlar ne anlama geliyor?” gibi sorular aklınızda beliriyorsa bu yazı sizin için faydalı olabilir!

Her konuda olduğu gibi viski konusunda da ilginiz ve merakınız arttıkça işin detaylarına daha çok dikkat etmeye başlarsınız. Kendimden örnek vermek gerekirse, eskiden viski alırken şişenin üzerindeki marka ibaresine bakmak yeterli olurken, şimdi her viski aldığımda yıl, bölge, kullanılan fıçı, fıçı numarası, karamel kullanımı vs. gibi birçok farklı detaya da bakar oldum. Bu da tabii ki, alım sürecini eskisine kıyasla fazlasıyla uzatıyor…

Bu yazı ile, viski şişelerinin üzerinde yer alan farklı ibarelerin anlamlarını daha yakından tanıyarak, viski alma sürecinizi biraz daha kolay ve bilinçli hale getirebilirsiniz.

Marka (Damıtımevi)

Tabii ki bir şişede ilk dikkat edilmesi gereken şeylerin başında viskinin markası geliyor. Sadece viskinin markasını bilmek bile size o ekspresyon hakkında birçok bilgi verebilir.

Ufak bir not: Marka isimleri genelde viskinin üretiminin yapıldığı damıtımevini verir. Örneğin; Glenlivet, Aberlour, Lagavulin… Fakat harman viskilerde (Chivas Regal, Johnnie Walker) ve bağımsız şişeleyicilerde (Gordon & MacPhail, Compass Box, Scotch Malt Whisky Society gibi) bu ibare damıtımevini değil, markanın adını verir.

Yaş (Age)

Viski şişesinde yer alan önemli detaylardan bir diğeri de etiketin üzerindeki yıl ibaresidir. Bu yıl ibaresi bize viskinin fıçıda geçirdiği/olgunlaştığı süreyi yani yaşını verir. Olgunlaşma süreci viski üretiminin en önemli aşamalarından biridir (hatta belki de önemlisi). Çünkü viski karakterinin büyük bir kısmını fıçıda geçirdiği süre boyunca kazanır.

Ufak bir not: İskoç kanunlarına göre viskinin en az 3 yıl olgunlaştırılmalıdır.

Eğer şişenin üzerinde herhangi bir yıl ibaresi görmüyorsanız, bu o viskinin NAS kategorisinde yani aldığını gösterir (NAS: No Age Statement / Yıl belirtilmemiş). Glenlivet Founder’s Reserve, Johnnie Walker Blue Label, Chivas Extra, Talisker Dark Storm gibi viskiler Nas kategorisindedir.

Viskinin Türü

Viski literatüründe birçok viski türü bulunsa da en çok rastlanan türler Single Malt, Blended (Harman), Blended Malt (Malt Harmanı) ve Bourbon viskilerdir. Viski türleri hakkında detaylı bilgi için Viski Çeşitleri Nelerdir? yazımı okuyabilirsiniz.

Ülke

Etiketin üzerinde yer alan ülke ibaresi o viskinin üretildiği ülkeyi verir. (Scotch, Irish, American, Indian, Product of Japan gibi…) Ülke bilgisi bize tek başına faydalı bilgiler sağlayabilir. Örneğin, Scotch (İskoç) ibaresi görüyorsak o viskinin üretiminde maltlanmış arpa kullanıldığını ve en az 3 yıl meşe fıçılarda olgunlaştığını anlarız (Bakınız: İskoç Viskileri).

Benzer olarak, Irish (İrlanda) viskilerde de 3 kez damıtım işlemi yapıldığına veya American viskilerinde de büyük ölçüde mısır ya da çavdar kullanıldığına dair yorumlar yapabiliriz (Tabii ki istisnalar mevcut).

Bölge

Bölge bilgisi daha çok İskoç viskilerinde yer alır. Çok kısaca hatırlatmak gerekirse, İskoçya’da 6 viski bölgesi bulunuyor. Bunlar; Speyside, Highland, Lowland, Islay, Islands (Adalar) ve Campbeltown. Her bir bölgenin kendine has karakteristik özellikleri olduğu için bir viskinin bölgesini bilmek o viski hakkında size çok fazla bilgi sağlayacaktır.

İskoçya viski bölgeleri ve karakterleri için…

İskoçlara ek olarak Amerikan viskilerinde de genellikle bölge bilgisi paylaşılır. En çok rastlayacağınız bölgeler hiç kuşkusuz Kentucky ve Tennessee bölgeleri. Son yıllarda New York gibi farklı eyaletlerin viskilerini de görüyoruz (Örneğin, Hudson).

Bourbon ve Tennessee viskileri hakkındaki yazım için…

Alkol Seviyesi

Alkol seviyesi etiket üzerinde ABV (alcohol by volume) ya da Proof olarak gösterilir. ABV, alkol seviyesini % olarak verirken, Proof daha çok Amerikan markaları tarafından kullanılır ve alkolün % değerinin 2 katını gösterir. Örneğin; şişe üzerinde 90 proof yazıyorsa bu %45 alkol derecesi anlamına gelir.

Yasalara göre viskinin minimum %40 alkol seviyesine sahip olması gerekiyor. 

Genel olarak raflarda göreceğiniz birçok ekspresyonun alkol seviyesi %40 veya %43 seviyesindedir. Tabii ki, bu seviye markaya veya ekspresyona göre değişiklik gösterir.

Ufak bir not: Bir viskinin alkol derecesinin yüksek olması o viskinin sertliği veya yakıcılığı hakkında tek referans olmamalı. Çok yüksek alkol derecesine sahip olup da yumuşak içimli olan (Aberlour A’Bunadh) veya %40 alkol seviyesine sahip ama çok yakıcı olan viskiler bulunmaktadır.

Fıçı Türü

Olgunlaştırmanın viski üretimindeki en önemli aşamalardan biri olduğunu ve viskinin karakterinin büyük ölçüde olgunlaşma esnasında şekillendiğini belirtmiştim. Viskinin fıçıda ne kadar süre boyunca olgunlaştığı kadar ne tür bir fıçıda olgunlaştığı da oldukça önemli bir detay. Çünkü fıçının türüne (hatta boyutuna) göre viskinin karakteri farklılık gösterir..

Viski dünyasında kullanılan fıçılara örnek olarak: Eski Bourbon fıçıları, Amerikan ya da Avrupa meşe fıçıları, Mizunara fıçıları, Şeri fıçıları ve son zamanlarda Rom ya da Konyak fıçıları…

Fıçı türü her şişe üzerinde bulunmasa da kesinlikle dikkat edilmesi gereken bir detay…

Şişe Hacmi

Viskiler genellikle 70cl veya 1 litre olarak satılmaktadır. Tabii ki bu hacimlere istisna göstermek mümkün. Örneğin, bazı Japon viskileri 50cl olarak satılmaktadır.

Viski seçerken bazen diğer detaylara o kadar dikkat ediyorsunuz ki, şişenin hacmini gözden kaçırabiliyorsunuz. Bu da fiyat-performans kıyaslamasında sizin yanlış yönlendirebiliyor… Bu nedenle şişenin hacmine de dikkat etmekte fayda var.

Şişe Tasarımı

Her ne kadar şişe tasarımı içerisinde bulunan viski hakkında bir bilgi vermese de, her viski alışımda ya da tadışımda şişeyi incelerken tasarımına da çok dikkat ederim. Çünkü bazı şişe tasarımlarının markanın ruhunu iyi yansıttığını düşünüyorum. En sevdiğim şişe tasarımları: Knob Creek, Bulleit, Old Pulteney, Nikka, Hibiki…

Şişe Üzerinde Karşınıza Çıkabilecek Diğer Bilgiler

Travel Retail: Viskinin sadece Duty Free’lere özel üretildiğini gösterir.

Koleksiyon/Collection: Viskinin markanın hangi koleksiyonuna/serisine ait olduğunu gösterir. Örneğin, Glenfiddich Cask Collection, Macallan 1824 Series, Johnnie Walker Explorer’s Club Collection…

Baş Harmancı / Baş Damıtımcı: Her viskide yer almasa da bazı şişelerde o viskiyi yaratan, harmanlayan, ortaya çıkaran kişi baş damıtımcı ya da harmancının adına/adlarına yer verilir. Örneğin; Chivas 18 Gold Signature (Colin Scott) ve Johnnie Walker Blenders’ Batch Serisi (Jim Beveridge, Aimee Gibson, Emma Walker)

Single Cask/Single Barrel: Viskinin tek bir fıçıdan çıkarak şişelendiğini gösterir. Bu tip viskilerde genelde etiketin üzerinde fıçının ve şişenin numarası da verilir.

Non Chill-Filtered: Viskide soğuk filtrasyon işleminin uygulanmadığını gösterir. Soğuk filtrasyon işleminin viskinin tadına olumsuz etkileri olduğunu savunan ve bu nedenle de uygulamayan markalar, kendilerini soğuk filtrasyon işlemini kullanana markalardan ayrıştırmak için etiketlerin üzerinde bu ibareye yer verirler.

Viskiye dair temel bilgileri paylaştığım yazılar için buradan ulaşabilirsiniz.