İrlanda’nın en genç viski markalarından biri olan Teeling, son yıllarda İskoç ve Japonların gölgesinde kalan fakat giderek adından daha çok söz ettirmeye başlayan İrlanda viskisinin parlayan yıldızlarından biri.
Bu yazıda, Teeling markasının yaklaşık 300 yıla yakın viski serüveninden ve damıtımevlerine yaptığım ziyaretten bahsedeceğim.
Öncelikle Teeling’in tarihi ile başlayalım.
Teeling markası 2013 yılında Jack ve Stephen Teeling tarafından kuruldu. 125 yılın ardından bir zamanlar dünya viski başkentlerinden biri olan Dublin’de açılan ilk yeni damıtımevi olan Teeling, aynı zamanda 1976’dan beri de Dublin’de viski üreten ilk damıtımevi olma özelliğini taşıyor.
Çok genç bir marka olmasına karşın Teeling’in geçmişi 1700’lü yıllara dayanıyor…
İlk Teeling damıtımevi 1782’de Walter Teeling tarafından kuruluyor. Bu damıtımevi o yıllarda 40’a yakın damıtımevine ev sahipliği yapan Dublin’in Liberties bölgesinde bulunuyordu. İrlanda ve Dublin viskisinin kalbi olan bu bölgeye aynı zamanda “Whiskey Triangle/Viski Üçgeni” de deniliyordu.
İrlanda’da yaşanan politik gelişmeler, artan vergiler ve Amerika’daki içki yasağının başı çektiği nedenlerden ötürü 20. yüzyılda İrlanda viskilerinin yavaş yavaş sahneden çekilmesiyle, bölgede bulunan damıtımevleri de teker teker kapanmaya başladı. Teeling damıtımevi de kapılarını kapatan damıtımevleri arasında yer alıyordu…
1886 yılında 100’ü aşkın damıtımevine ev sahipliği yapan İrlanda’da 1970 yılında sadece 2 damıtımevi bulunuyordu… Bu dramatik tablo birçok viski severi olduğu gibi John Teeling‘i de çok üzmüştü. Öyle ki, bu durum John Teeling’in Harvard doktora tezinin de konusu olmuştu.
Eğitimi sonrasında John, 1985 yılında devlete ait bir patates fabrikasını satın alıp, fabrikaya kolon imbikler ekler ve 2 yıl sonra da Cooley Damıtımevini faaliyete geçirir. Bu süreçte John Teeling’e oğulları Jack ve Stephen da damıtımevinde çalışarak destek verirler.
Jim Beam ve Maker’s Mark viskilerinin sahibi olan Beam International, 2012 yılında Cooley damıtımevini 95 milyon dolara satın alır. Pazarlıklarda Jack ve Stephen kardeşler de aktif rol oynar. 2 kardeş satış sonrası viski piyasasından çıkmak istemezler ve anlaşmaya damıtımevinden 16,000 yıllanmış fıçı alma şartını da eklerler. İşte bu fıçılar Teeling damıtımevinin kuruluşunun başlangıcı olur.
Teeling damıtımevi, Walter Teeling’in 1700’lü yıllarda açtığı eski damıtımevinin sadece birkaç yüz metre yakınında yani, her şeyin başladığı yerde kurulur.
Teeling’in logosu da aynı hikayesi gibi oldukça ilginç ve anlamlı: Pot imbiğinden (Pot Still) yükselen bir anka kuşu… Logo, 300 yıla yakın süredir viski sektöründe olan Teeling ailesinin geri dönüşünü ve İrlanda viskisinin yavaş yavaş küllerinden doğuşunu temsil ediyor.
Teeling Damıtımevi
Tura başlamadan önce sizi markanın ve İrlanda viskisinin tarihini anlatan görsel ve hikayelerin olduğu ufak bir müze karşılıyor. Müzede koleksiyonleri bile kıskandıracak eski viski şişeleri yer alıyor.
Müzeden sonra ufak bir odaya geçiyoruz. Burada Teeling’in ve İrlanda viskisinin hikayesinin detaylı şekilde anlatıldığı bir film izliyoruz. Film sonrasında kısa bir soru & cevap seansı yapılıyor. Bu seansta hem marka özelinde hem de İrlanda viskileri hakkında aklımdaki soruları sorma şansım oldu.
Müze ve kısa film sonrasında damıtımevi turu başlıyor…
Teeling üretimde kullandığı malt ve tahılları İrlandalı çiftçilerden, suyu ise damıtımevinin altından geçen yeraltı nehrinden temin ediyor. Viski üretiminde hem maltlanmış hem de maltlanmamış arpa kullanılan damıtımevinde, arpaları öğütmek için “Wet Mill” dedikleri yüksek teknolojili bir öğütücü kullanılıyor. Wet Mill ile arpalar öğütülmeden önce ıslatılıyor.
Bu işlem sonrasında öğütülmüş arpalar “Lauter Tun” denilen büyük bir tanka alınıyor ve sıcak su ile yaklaşık 4-6 saat boyunca yavaşça karıştırılıyor. Buradaki amaç arpaların içlerinde bulunan şekeri maksimum düzeyde açığa çıkarmak. Karıştırma sonrasında “wort” adı verilen lapamsı bir sıvı yani kısaca bira elde ediliyor. Bu sıvı fermente edilmek üzere başka bir tanka alınıyor.
Fermentasyon tanklarında wort’a maya ilave ediliyor ve bunun sonucunda yaklaşık %8 alkol oranına sahip bir sıvı elde ediliyor. Bu işlem 3 ila 5 gün sürüyor ve sonrasında alkollü sıvı damıtılmak üzere imbiklere transfer ediliyor.
Önemli bir detay: Teeling damıtımevinde fermantasyon işlemi için 2 farklı tank kullanılıyor: Oregon çam ağacından yapılmış geleneksel ahşap tank ve modern çelik fermantasyon tankı.
İrlanda’nın en genç viski markalarından biri olan fakat aynı zaman 300 yıllık bir geçmişe sahip olan Teeling, bu kimliğini üretimin birçok aşamasında geleneksel ve modern yöntemleri sentezleyerek gösteriyor.
Teeling’de İrlanda’nın geleneksel 3 kez damıtma yöntemi kullanılıyor. Damıtma işlemi 15,000 (Wash Still), 10,000 (Intermediate Still) ve 9,000 litrelik (Spirit Still) bakır pot imbiklerde yapılıyor.
İtalya’nın Sienna kentindeki usta bakırcıların işçiliğiyle yapılan bu bakır imbikler 2,000 km’yi aşan bir yolculuk sonrasında Teeling’deki yerlerini almışlar. İmbiklerin şekilleri İrlanda gelenekleri uyum sağlayacak şekilde özel olarak tasarlanmış.
İmbikler ile alakalı diğer ilgi çekici bilgi ise her bir imbiğin Jack Teeling’in kızlarının ismini taşıması: Natalie, Alison ve Rebecca.
Bir sonraki ve son aşama: Olgunlaştırma. Viski karakterinin %60-70 oranında bu aşamada oluştuğu söyleniyor.
İmbiklerde 3 kez damıtılan alkol (daha viski diyemiyoruz) son aşamada olgunlaştırma için Dublin’in kuzeyinde yer alan Greenore kasabasına gönderiliyor. Dublin’e 1 saat uzaklıkta olan Greenore denizin etkili olduğu hafif serin bir iklime sahip. Teeling damıtımevinden gelen fıçılar burada dik bir şekilde raflara yerleştirilerek olgunlaştırılıyor.
İrlanda yasalarına göre bir viskiye İrlanda viskisi denebilmesi meşe fıçılarda ve İrlanda sınırları içerisinde en az 3 yıl olgunlaşması gerekiyor.
Fıçı kullanımında oldukça yenilikçi ve iddialı olan Teeling hem olgunlaştırma hem de bitiş (finishing) aşamalarında çok farklı türlerde fıçılar kullanarak viskiye çok katmanlı bir zenginlik katmayı hedefliyor. Tabii ki bu zenginlikte dengeyi sağlamak oldukça zor bir konu. Burada da Teeling ailesi sektördeki uzun geçmişine ve viski tutkusuna güveniyor.
Eski burbon ve şeri gibi başka markalarda da sıkça gördüğümüz fıçılara ek olarak Rom, Calvados, Port, Madeira, Cabernet Sauvignon ve Burgundy fıçıları Teeling markasının tercih ettiği fıçılar arasında.
Viski Tadımı
Turun sonunda viski tadımına geçildi. Tadımda Teeling’in 3 farklı ekspresyonu denedim. Tadım sırasında her bir ekspresyon hakkında detaylı bilgi alma fırsatım da oldu. Kısaca tadım notlarım şu şekilde:
- Teeling Small Batch (%46 abv)
- Olgunlaşma evresini eski rom fıçılarında tamamlıyor.
- Yüksek oranda maltlanmış arpaya ek olarak mısır da kullanılmış.
- Burun: Parfümsü, ferah, vanilya, şeker, hafif baharat.
- Damak: Kuru meyveler, vanilya, baharat burna göre biraz daha baskın.
- Bitiş: Orta, sıcak, baharat ve şeker.
- Teeling Single Grain (%46 abv)
- %95 mısır, %5 Malt arpa.
- Kaliforniya kırmızı şarap fıçılarında olgunlaşıyor.
- Burun: Fıçılardan gelen kırmızı Şarap notaların oldukça belirgin. Vanilya ve meşe. Yumuşak, ferah ve dengeli.
- Damak: Tatlı aromalara ek olarak hafif baharat. Kremamsı ve yumuşak.
- Bitiş: Kısa, kuru, yumuşak ve tatlı.
- Teeling Single Malt (%46 abv)
- %100 malt arpa.
- 5 farklı şarap fıçısında bitirilmiş viskilerin evlendirilmesi ile yapılıyor (Sherry, Port, Madeira, White Burgundy ve Cabernet Sauvignon).
- Burun: Oldukça ferah. Meyvemsi notalara ek olarak vanilya ve çikolata.
- Damak: Kuru meyvelere ek olarak bitter, vanilya ve baharat.
- Bitiş: Orta, meyvemsi ve baharatlı.
Tattığım 3 ekspresyon arasında en keyif aldığım Teeling Single Malt oldu. Farklı fıçılarda olgunlaştırmanın vermiş olduğu kompleks ve lezzetli aromalar gerçekten müthiş.
Buna ek olarak Teeling Single Grain‘i de çok başarılı bulduğumu belirtmeliyim. Özellikle burundaki yoğun kırmızı meyvelerin olduğu şarap notaları ve damaktaki kremamsı doku çok hoşuma gitti.
Markanın öne çıkan ekspresyonları şu şekilde:
- Teeling The Revival 14 (%46 abv)
- 13 yıl bourbon fıçılarda olgunlaştıktan sonra 1 yıl Pineau Des Charentes bekletiliyor.
- Teeling Vintage Reserve 24-year old Single Malt (%46 abv)
- Burbon fıçılardan olgunlaştıktan sonra Sauternes şarap fıçılarında bitişi yapılıyor.
- 2016 Dünyanın en iyi İrlanda Single Malt ödülünün sahibi.
- Teeling Vintage Reserve 33-year old Single Malt (%42.9 abv)
- Sadece 275 şişe üretilen bu ekspresyon Amerikan meşe fıçılarında 33 yıl olgunlaştırılıyor.
- Teeling Brabazon Bottling Series 1 (%49.5 abv)
- Sınırlı sayıda üretilen ve Brabazon serisinin ilk şişesi olan bu ekspresyon farklı şeri fıçılarından çıkmış maltların evlendirilmesi ile elde ediliyor.
Son olarak;
Viski dünyasındaki İrlanda yükselişinde büyük pay sahibi olan markalardan biri olan Teeling, yenilikçi kimliği ve geçmişine bağlı duruşuyla kesinlikle takip edilmesi gereken bir marka.
İlginç hikayesi ve inovatif ekspresyonlarına ek olarak damıtımevini ziyaret ettiğim ilk marka olması nedeniyle de Teeling favori markalarım arasına eklendi bile.
Yorum Yazın